U zei toegang tot justitie? De zaak Carvalho e.a. tegen het Parlement en de Raad - T-330/18
Op 24 mei 2018 hebben verschillende families bij het Gerecht van de Europese Unie een vordering tot nietigverklaring en schadeloosstelling ingesteld wegens het gebrek aan maatregelen in de strijd tegen de klimaatverandering.
Eerder schreven we in dit verband: "De weg naar de overwinning in deze rechtszaak tegen de Europese Unie is echter niet zonder valkuilen. Het Gerecht moet zich eerst uitspreken over de ontvankelijkheid van de klacht. Op grond van artikel 263(4) VWEU moeten de families immers de rechtstreekse en individuele schade van elke eiser kunnen aantonen. In de huidige stand van zaken maakt de restrictieve jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie de toegang tot justitie bijzonder moeilijk voor burgers en milieuorganisaties.
Zoals kon worden verwacht, heeft het Gerecht van de Europese Unie in haar beschikking van 8 mei 2019 besloten dat de vordering onontvankelijk is en heeft het bevestigd dat het niet bereid is haar bekende "Plaumann-rechtspraak" op te geven. Volgens deze rechtspraak voldoen natuurlijke of rechtspersonen slechts aan de voorwaarde met betrekking tot de individuele geraaktheid als "de bestreden handelingen hen treffen uit hoofde van bepaalde bijzondere hoedanigheden of van een feitelijke situatie welke hen ten opzichte van ieder ander karakteriseert en hen derhalve individualiseert op soortgelijke wijze als een geadresseerde."
Het behoeft geen betoog dat deze strikte interpretatie moeilijk te rijmen valt met de specifieke kenmerken van milieu- en klimaatgerelateerde kwesties. De verzoekers benadrukken de paradox volgens dewelke hoe ernstiger de schade is, hoe groter het aantal personen erdoor wordt getroffen en hoe minder juridische bescherming er wordt geboden.
Ze zijn echter niet de enigen die deze mening delen. In maart 2017 heeft het Comité van toezicht op de naleving van het Verdrag van Aarhus geoordeeld dat de EU de artikelen 9(3) en 9(4) van het Verdrag van Aarhus, dat toegang tot de rechter in milieuaangelegenheden biedt, schendt onder meer omwille van de strikte rechtspraak inzake de individuele geraaktheid.
Burgers en milieuorganisaties zullen vorderingen blijven instellen om de Europese rechtspraak te doen evolueren. Ondertussen troosten we ons met de gedachte dat deze situatie eigen is aan de voorwaarden voor de toegang tot de rechterlijke instanties van de EU, waarvan de regels niet naar analogie kunnen worden toegepast op de Belgische rechterlijke instanties.
Verwante expertise: Leefmilieu